Europejskie Forum Samorządowe LocalTrends za nami. Uczestniczyłem w debacie dot. zielonej transformacji. Rozwiązania wodorowe to przyszłość energetyki i przemysłu. Ale jest kilka kwestii, nad którymi warto się pochylić...

Pieniądze versus klimat - czy priorytet dla rozwiązań zeroemisyjnych jest dziś wystarczająco silny, aby uzasadniały inwestycje w rozwiązania wodorowe (zeroemisyjne) pomimo ich wyższych kosztów? 

Wodór jest nośnikiem energii przyszłości - pytanie jak szybko i efektywnie będzie można go wykorzystać w naszych warunkach. W Polsce pojawiają się samochody elektryczne, rozwija się OZE, ale pojazdów, autobusów czy pociągów wodorowych jeszcze nie ma. UE określiła osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. jako swój długoterminowy cel strategiczny, który został potwierdzony w dokumencie pn. Europejski Zielony Ład i m.in. w uzupełniającej go Strategii w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu (Strategii Wodorowej UE). Uczyniła z zielonego wodoru jeden z filarów dekarbonizacji gospodarki – dedykowane cele strategiczne a za nimi programy finansujące rozwój technologii wodorowych i ich wdrażanie. Już wkrótce nastąpi przyspieszenie ze względu na bardziej rygorystyczne wymogi co do emisji gazów cieplarnianych i rosnącą świadomość społeczną związaną z niekorzystnymi zmianami klimatu nastąpi. Transformacji energetycznej będzie sprzyjał postęp technologiczny i spadek kosztów wdrożenia nowych, bardziej ekologicznych rozwiązań, takich jak technologie wodorowe. Jako cele strategiczne w Strategii Wodorowej UE wskazano: w latach 2020–2024 zainstalowanie zasilanych energią ze źródeł odnawialnych elektrolizerów o mocy co najmniej 6 GW i roczną produkcję co najmniej 1 mln ton wodoru odnawialnego, a w latach 2025–2030 zainstalowanie zasilanych energią ze źródeł odnawialnych elektrolizerów o mocy co najmniej 40 GW, które mogą wyprodukować nawet 10 milionów ton wodoru odnawialnego. Wykorzystanie technologii wodorowych może stanowić istotny element dekarbonizacji gospodarki w powiązaniu z upowszechnieniem takich rozwiązań jak technologie domów pasywnych, samochodów elektrycznych i masowa produkcja energii elektrycznej w OZE, w tym instalacji rozproszonych i przydomowych Na sprawy związane z wdrażaniem ekosystemu wodorowego musimy spojrzeć nie tylko przez pryzmat „tu i teraz” – zadaniem Samorządu Województwa Wielkopolskiego jest takie kreowanie warunków aby umożliwić zmiany w przyszłości. Wiemy, że niektóre działania wymagają czasu i odpowiednich przygotowań więc inwestycje w ekosystem wodorowy może nie są jeszcze opłacalne ekonomicznie, ale wiemy z całą pewnością że będą i na tym opieramy swoje przesłanie.

Samorządy jako stymulator/lider transformacji wodorowej - jakie warunki muszą być spełnione aby samorządy inwestowały w rozwiązania wodorowe m.in. transporcie (autobusy, pociągi)? Jakie są możliwości wykorzystania zielonego wodoru w transformacji przemysłu?

Samorządy spełniają ważką rolę w wsparciu osiągnięcia celów klimatycznych i energetycznych poprzez budowę świadomości i akceptacji społecznej, wsparciu zwiększenia udziału OZE (ze znacznym zaangażowaniem wodoru, jako magazynu energii) oraz zachęcaniu wejścia naszych rodzimych firm w łańcuch wartości i dostaw gospodarki wodorowej. Przede wszystkim samorządy posiadają odpowiednie środki i zasoby aby wprowadzić rzeczy, które mogą w danym czasie nie być opłacalne na małą skalę, zbyt wymagające technologicznie i finansowo dla mniejszych podmiotów. Mogą stać się orędownikiem zmian, forpocztą nowych technologii i tak postrzegam ich rolę, ponieważ to zastosowania powszechne i dostępne sprawią, że technologia wodorowa zostanie odmitologizowana i będziemy do niej podchodzić utylitarnie. Pamiętajmy, że od powszechnego wprowadzenia stacji benzynowych w Polsce nie minęło jeszcze 100 lat, kiedy to benzynę można było kupić w aptece lub składzie chemicznym. To upowszechnienie dostępu do benzyny zapewniło rozpowszechnienie silników spalinowych. Transport kolejowy, mały-miejski i ciężarowy może także znacznie przyczynić się do osiągnięcia koniecznego do upowszechnienia wodoru efektu skali i skomercjalizować nowe łańcuchy wartości, które mogą być podstawą wielu ciekawych start-upów i badań nad nowymi technologiami wspomagającymi rozwój ekosystemu wodorowego. Pojazdy napędzane wodorem sprawdzą się przede wszystkim na dłuższych dystansach, w transporcie publicznym oraz tam gdzie nie można wprowadzić lub rozbudować infrastruktury ładowania (np. ścisłe centra miast). Ich przewagą jest m.in. krótki czas tankowania, zbliżony do pojazdów o tradycyjnym napędzie. Przykładowo dzięki europejskim projektom  JIVE i JIVE 2 w 10 krajach UE wprowadzono do eksploatacji setki autobusów dostarczających wodorowych ogniwami paliwowymi. Takie projekty prawdopodobnie zwiększą popyt na ogniwa paliwowe w sektorze transportu w okresie 2020-2025. Obecnie w Europie jeździ ponad 150 autobusów wodorowych, a do 2025 r. planuje się przekroczenie liczby 1200. Na całym świecie jest już ich blisko 4500. Samorząd WW już od 2017 r. inicjuje działania i dyskusję nt. wykorzystania zielonego wodoru w kontekście wyzwań związanych z emisją CO₂ gdzie miasta są jednymi z kluczowych uczestników tworzenia całego ekosystemu wodorowego. Organizujemy wizyty z udziałem samorządów miejskich do miejsc gdzie gospodarka wodorowa jest już bardziej rozwinięta (Japonia, Hiszpania, Niemcy) aby pokazać w którym kierunku podąża świat. Ponadto dla tych, które inicjują tworzenie warunków dla zielonej gospodarki z wykorzystaniem wodoru zorganizowaliśmy konkurs. Nagrodą w konkursie jest udział w targach i konferencji wodorowej w Bremie w październiku br. oraz w spotkania z instytucjami tworzącymi ekosystem gospodarki wodorowej w Północnych Niemczech – udział wezmą miasto Piła, Konin i Kalisz. Inwestycje w te rozwiązania wymagają istotnych środków finansowych, które bez wsparcia Państwa mogą nie zostać zrealizowane. Dlatego dużą nadziję pokładamy w Polskiej Strategii Wodorowej, gdzie istotny nacisk położono na Doliny Wodorowe i ich wsparcie w realizacji ambitnych planów i celów.

Kluczowe wyzwania dla inwestycji wodorowych: i) finansowanie, ii) regulacje, iii) dostępność wodoru, infrastruktury i pojazdów, iv) zielony wodór - co jest dziś największym wyzwaniem/obawą samorządów, inwestorów?

Aby stworzyć sprawny ekosystem wodorowy potrzebujemy systemowego podejścia - kluczowe wyzwania dla inwestycji wodorowych

- Pomocnicze ramy prawne i administracyjne

- Tania elektryczność

- Częściowe zwolnienia z opłat sieciowych, podatków lub obciążeń administracyjnych

- Harmonizacji prawa

- Kształcenia specjalistycznych kadr dla biznesu

- Współpraca międzynarodowa

- Tworzenie dolin wodorowych – całe łańcuchy wartości gospodarki wodorowej

- Dofinansowanie projektów badawczych, instalacji prototypowych.

Problem jajka czy kury – nie mamy pojazdów wodorowych, bo nie mamy stacji tankowania. Nie mamy stacji tankowania ponieważ nie mamy pojazdów wodorowych i biznes musi być w początkowym okresie dotowany. Nasze programy wsparcia muszą przewidywać takie anomalie i im przeciwdziałać. Braki w legislacji, krajowych dokumentach strategicznych, które dopiero teraz są przyjmowane – to także potęguje wrażenie niepewności. Dlatego jako Region działając w ramach Wielkopolskiej Doliny Wodorowej spełniamy rolę organu pozwalającego z większym zaufaniem podejść do inwestycji w te nowe, wysoce innowacyjne obszary.

Kreatorzy czy konsumenci jakie miejsce dla "local contentu" w rozwiązaniach wodorowych, a tym samym na ile wodór może stać się motorem rozwoju w najbliższych latach?

Już od 2019 r. udało nam się rozpocząć realizację projektów wspierających tworzenie podstaw gospodarki wodorowej w Wielkopolsce, w ramach WRPO oraz INTERREG EUROPE).  Umożliwiło nam to lepsze skoordynowanie naszych działań.

Edukujemy: Wielkopolska Szkoła Wodorowa: 40 szkół, 8 uczelni, przekazanie materiałów edukacyjnych.

Dostarczamy wiedzy eksperckiej naszym MŚP: audyty i doradztwo wodorowe, analizy perspektywicznych rynków, targi – aby firmy te mogły zacząć myśleć o staniu się częścią łańcucha dostaw i wartości gospodarki wodorowej. Doradztwo to pilotaż dla kilkunastu firm z Wielkopolski a w planach jest także rozwój wielkopolskiego ekosystemu wodorowego poprzez realizację konkursów umiejscowionych w WRPO na m.in. budowę i rozwój wyspecjalizowanych miejsc związanych z technologią nisko i zeroemisyjną ze szczególnym uwzględnieniem wodoru.

Propagujemy tematykę wodorową: cykl konferencji „Wielkopolska – kierunek wodór”, 28 października start-up day i Konferencja „Transformacja wodorowa – szansa dla wielkopolskiej gospodarki”, a 4 listopada „Wielkopolska Dolina Wodorowa - Edukacja dla wodoru”.

Dbamy o to aby dokumenty strategiczne uwzględniały ważną rolę technologii wodorowych w transformacji gospodarczej w kierunku niskoemisyjności.

Tworzymy w ramach Wielkopolskiej Platformy Wodorowej miejsce przykazywania wiedzy i mamy nadzieję również współpracy JST/BIZNESU/NAUKI/OBYWATELI. Ostatnio do WPW złożyli deklarację przedstawiciele H. Cegielski – Fabryki Pojazdów Szynowych. Platforma liczy prawie 100 członków. 

W lipcu br. z inicjatywy regionu podpisana została deklaracja współpracy na rzecz rozwoju Wielkopolskiej Doliny Wordowej, której sygnatariuszami są Miasta: Poznań, Kalisz, Piła, Ostrów Wielkopolski, Leszno, Konin, firmy: ZEPAK, Solaris Bus & Coach, uczelnie: Politechnika Poznańska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wielkopolska Rada 30, Wielkopolska Platforma Wodorowa, Pełnomocnik Zarządu WW ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej.

Wszystkie nasze działania skupiają się na tym aby Wielkopolska stała się istotnym graczem na rynku wodorowym, jeżeli nie przez oferowanie samego wodoru to przez wyspecjalizowane firmy, usługi i produkty, które będziemy świadczyć właśnie, czy to innym firmom lub klientom końcowym wdrażającym te rozwiązania u siebie. Oczywiście w kraju i zagranicą!