Wojna w Ukrainie pokazała, że obecny model gospodarczy oparty w dużej mierze na imporcie nośników energii z Rosji nie jest odporny na wahania dostaw surowców i niesie ze sobą poważne konsekwencje ekonomiczne (zmniejszenie wzrostu gospodarczego i jego negatywne skutki) w przypadku zmniejszenia dostaw surowców energetycznych.

Zachodzące zmiany klimatu (np. zwiększenie rocznej średniej temperatur, kończące się zasoby kopalne) stanowią kolejny czynnik wymuszający podjęcie działań mających na celu zmniejszenie emisyjności gospodarek, a także zachowanie większej odporności na kryzysy, jednocześnie zapewniając jej konkurencyjności i innowacyjność.

Jednym z największych wyzwań stojących obecnie przed Polską jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz związanej z nim dywersyfikacji źródeł energii. Zwiększenie udziału energii elektrycznej wytwarzanej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (OZE) w bilansie energetycznym jest wyzwaniem rozwojowym nie tylko Polski, ale większości rozwiniętych gospodarek świata. Wynika to przede wszystkim z brakiem stabilności w wydajności OZE, z brakiem odpowiednio rozwiniętych sposobów magazynowania energii na dużą skalę oraz usług służących bilansowaniu systemów elektroenergetycznych. Sposobem rozwiązania powyższych problemów może stać się wodór, który może pełnić rolę magazynu energii, w tym wytworzonej z OZE i dzięki temu uczestniczyć w zwiększaniu możliwości integracji OZE w systemie energetycznym.

Dostępne i opłacalne przemysłowe technologie wytwarzania wodoru (reforming parowy, gazyfikacja) bazują na surowcach węglowodorowych. W procesie elektrolizy uzyskuje się̨ zaledwie kilka procent wodoru, niemniej procesy elektrolityczne uznaje się̨ za najbardziej perspektywiczną grupę̨ technologii produkcji wodoru. Rozwój tej technologii w Polsce będzie warunkowany poprzez m.in. duże inwestycje w rozwój morskich farm wiatrowych oraz magazynów energii, zachęty do inwestowania w tym obszarze, dogodne przepisy prawne.

Wodór jest produkowany na potrzeby przemysłu chemicznego, petrochemii i metalurgii. Obecnie w Polsce na skalę przemysłową wodór stosuje się do produkcji nawozów oraz w procesach rafineryjnych. Wraz z rozwojem technologii na znaczeniu zyska wykorzystanie wodoru w innych sektorach gospodarki. Przede wszystkim rozwinie się̨ przemysł komponentów technologii wodorowych występujących w wodorowym łańcuchu wartości. Dotyczy to np. elektrolizerów, ogniw paliwowych i ich komponentów, zbiorników ciśnieniowych. Kolejne sektory, w których będzie można wprowadzić technologie wodorowe to transport (głównie publiczny i ciężki), produkcja energii, technologie Power to Gas i przemysł.

UE w scenariuszach i planach działań w zakresie energii do roku 2050 uwzględniła: wysoką efektywność energetyczną gospodarek, zróżnicowane technologie dostaw energii, duży udział odnawialnych źródeł energii. Wodór ma duży potencjał, aby umożliwić realizację postawionych celów, jako magazyn energii ze źródeł odnawialnych i jej nośnik, zapewniając wsparcie dla sezonowych wahań i umożliwiając połączenie miejsc produkcji z bardziej odległymi centrami popytu.

Dzięki przejściu na zieloną gospodarkę powstanie szereg nowych inwestycji i miejsc pracy w następujących branżach: energetycznej (np. OZE), transportowej (np. mobilność niskoemisyjna), budowlanej (np. ekologiczne budownictwo), rolnictwie (np. wykorzystanie biomasy), IT (np. oprogramowanie, systemy), B+R (np. projekty, nowe produkty), sektorze nauki. Zapotrzebowanie będzie dotyczyć całego łańcucha dostaw i wartości, tj. od prostych komponentów do gotowych produktów/usług.

Województwo Wielkopolskie jako jedno z pierwszych z Polsce dostrzegło wykorzystanie i wdrożenie technologii wodorowych jako szanse na poprawę rozwoju gospodarczego regionu. W 2018 r. Samorząd Województwa Wielkopolskiego rozpoczął poszukiwanie partnerów w kraju i za granicą zaangażowanych w promocję i rozwój technologii opartych na zastosowaniu wodoru, stwarzając tym samym możliwość pozyskania wiedzy i budowania kompetencji przez swoich interesariuszy w obszarze gospodarki wodorowej.

SWW dąży do wspierania budowy sieci kontaktów, tworzenia, wdrażania i rozpowszechniania rozwiązań z zakresu gospodarki wodorowej. W tym celu w grudniu 2019 r. została powołana Wielkopolska Platforma Wodorowa, która zrzesza podmioty sektora biznesu, nauki, samorządy i środowiska obywatelskie.

Również w 2019 r. rozpoczęte zostały 2 projekty o tematyce wodorowej, pierwszy „Gospodarna 2050 – H2Wielkopolska” skupia się na poprawie innowacyjności wielkopolskich MŚP poprzez np. doradztwo eksperckie dla zaangażowanych firm. Drugi projekt „Budowa systemu wsparcia wysokiej jakości projektów B+R+I, w szczególności rozwijających technologie nisko i zeroemisyjne, ze szczególnym uwzględnieniem wodoru (w skrócie BSW-H2)” dot. systemowego działania na rzecz rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, tworzenia sieci współpracy pomiędzy poszczególnymi interesariuszami. Odbiorcami działań są m.in. instytucje badawczo-naukowe, przedsiębiorcy, szkoły ponadpodstawowe i uczelnie wyższe.

W przyszłej perspektywie Funduszy Europejskich dla Wielkopolski 2021-2027 ma zostać kontynuowane wsparcie finansowe działalności w obszarze gospodarki wodorowej. Pomoc ma być dedykowana m.in. przedsiębiorcom, jednostkom naukowym, instytutom badawczym i uczelniom wyższym w ramach rozwoju i promocji ekosystemu wodorowego (np. zielony transport, wsparcie wytwarzanie energii z OZE).

Rekomendacje działań dla rozwoju gospodarki wodorowej:

• prowadzenie wsparcia finansowego rozwoju gospodarki wodorowej z funduszy krajowych i europejskich,
• wspieranie produkcji/wdrożenia komponentów we wszystkich fragmentach łańcucha wartości gospodarki wodorowej oraz wsparcie B+R dla dużych firm i MŚP w tym obszarze,
• przyciągniecie inwestycji zagranicznych wytwarzających kluczowe komponenty aplikacji wodorowych,
• wsparcie inwestycji firm podejmujących seryjną produkcję małych, skalowalnych instalacji wodorowych z OZE,
• prowadzenie działań edukacyjnych, w celu promowania technologii wodorowych i wskazywanie na aspekty zdrowotne, estetyczne, pozytywny wpływ na klimat,
• zapewnienie spójności regulacji prawnych.